Wat doet thuiswerken met ons brein?

Is het nieuwe normaal, wel zo normaal? 4 à 5 dagen per week thuis werken, 3 uur per dag videobellen, weinig tot geen sociale contacten met collega’s en al zittend aan de keukentafel neemt het aantal schermuren exponentieel toe.

Diverse wetenschappelijke studies laten zien dat inmiddels veel mensen gestrest en vermoeid raken. Ons brein raakt letterlijk uitgeput en is niet meer zo elastisch als voorheen. Mensen raken sneller geïrriteerd, kunnen zich minder goed concentreren en worden vergeetachtig. Dit alles heeft ongemerkt een zeer grote impact op onze mentale en fysieke gesteldheid.

In het voorjaar moest het overgrote deel van de samenleving thuiswerken. Werkplekken werden met spoed thuis gecreëerd, laptops werden uitgedeeld en een digitale vergaderomgeving werd in het leven geroepen. Sommige mensen hebben een prima werkplek thuis, kunnen het goed combineren met het privéleven en vinden het geen probleem de sociale werkactiviteiten via teams te doen. Andere thuiswerkers daarentegen voelen zich lusteloos en vermoeid. Ze zijn fysiek en mentaal uitgeput. Ze maken langere dagen, kunnen de werkdeur niet zomaar achter zich sluiten en zich niet goed genoeg afsluiten van het gezin en het werk wanneer dat nodig is. Hoe komt het dat we overprikkelt raken? Wat is de rol van ons brein hierin?

Mensen zijn geschikt om maar 4 uur per dag cognitief actief te zijn. We hebben maar 4 uur per dag denkvermogen. We zijn gemaakt om een denkproces met een motorisch proces te combineren. Op dit moment overvoeren we ons denkproces door 8 uur per dag aan een stuk te werken en nu we thuis werken misschien wel meer dan 8 uur. Dit denkproces voeren we dan bij voorkeur zittend uit, terwijl we eigenlijk meer zouden moeten lopen, bewegen en denken.

We gaan even dieper in op hoe ons brein werkt. We hebben een uniek brein. Het achterste deel van het brein is verantwoordelijk voor het visuele proces. Aan de slaapzijde zit het deel van het brein dat pijn, geheugen en emoties waarneemt. Met de voorkant van het brein maken wij de plannen mee en denken aan de toekomst. Vanaf de wieg leren we steeds nieuwe dingen. We leren onze kinderen rekenen, (vreemde) taal en aardrijkskunde. We denken dat dit helemaal goed is. Maar als je kijkt, missen we een heel belangrijk iets. De hersenen van mensen ontwikkelen zich tot 21 jaar. Dus wat wij doen is dat wij kinderen kennis geven, maar dat wij helemaal niet letten op de letterlijke hersenontwikkeling. En dat die letterlijke hersenontwikkeling gestimuleerd moet worden. 

Werkgeheugenfunctie brein
Ons brein kent een werkgeheugenfunctie en dat is de basis van ons intellectuele capaciteit. Je krijgt informatie van buiten naar binnen dat plakt, en de hersenen doen daar iets mee en geven het weer terug met een bewerkte versie en zo interacteer je op je werkomgeving. Zo voegen we kwaliteit toe aan ons werkproces. Hersenen vinden het namelijk fijner om informatie van buiten naar binnen te krijgen in plaats van het zelf moeten bedenken. Dus we moeten een digitale wereld creëren waarbij informatie van buiten naar binnen voorgekookt aangeleverd wordt en er onze toegevoegde waarde aan bijsluiten.

Wat je ook moet voorkomen is cognitieve overprikkeling. We kunnen maar 4 uur per dag denken. Ga je over die draagkracht heen en wordt die draaglast te groot dan ontstaat er een proces in het brein waarbij stresshormonen afgegeven worden. Bied je als werkgever een draaglast aan van 99% van jou grens tot overprikkeling dan is er niets aan de hand en functioneer je gezond en mentaal fit. Ga je over die draaglast heen, 101% of 360% maakt dan niet zoveel uit, dan geven je hersenen een hele specifieke reactie en worden stresshormonen afgegeven. Een klein beetje stresshormoon is niet slecht, maar ben je te lang overprikkelt, dan neemt de concentratie af, spierpijn toe en energiesysteem loopt leeg. Je bent dan over je draaglast heen gegaan.

Vanuit huis werken lijkt makkelijk. Maar je stuurt een werknemer niet naar huis met een computer en zoek het verder maar uit. Zo werkt het niet. Er moet een hele duidelijke samenhang zijn met de interactie met de digitale wereld. Je denken moet in combinatie zijn met beweging. Je moet op je werkplek kleine bewegingen kunnen maken. En heb je voldoende afscherming van prikkels? Zodat je niet over je emotionele draagkracht heen gaat, waardoor je uitputting ontwikkelt. Thuiswerken is een hele complexe onderneming. Je moet er samen voor zorgen dat de werkplek thuis in orde is. Check dus het volgende:

• Fysieke werkplek in orde is;
• Goede digitale voorzieningen om te communiceren (mail, op de server kunnen, overleggen op afstand)
• Is de werkplek ergonomisch goed ingericht voor jou als uniek persoon?
• Cognitieve vaardigheden afwisselt met beweging.
• Wat is de draaglast?

1. https://www.eoswetenschap.eu/psyche-brein/thuiswerken-verhoogt-werkdruk-en-stress
2. Webinar Eric Matser, september 2020