Het belang van herstelmomenten

Uit diverse studies komt naar voren dat voldoende herstellen tijdens en na het werk belangrijk is om gezondheidsklachten te voorkomen. Blootstelling aan stressoren in het werk kunnen samengaan met een laag niveau van welzijn en gezondheid.

Herstel, in combinatie met (psychisch) afstand nemen van de negatieve kanten van het werk, beweging en goed slapen, gaan daarentegen samen met welbevinden en gezondheid (Sonnentag, 2018).

Logischerwijze zouden juist degenen die het meest onder druk staan het meeste baat hebben bij acties die gericht zijn op herstel. Maar helaas, een van de belangwekkende uitkomsten van recent onderzoek is dat het herstel moeizamer gaat naarmate de behoefte eraan groter is. Deze bevinding staat bekend als de 'herstel-paradox' (Sonnentag, 2018).

Zoals in de intro al aangegeven, naarmate een ervaring of situatie stressvoller is, wordt het moeilijker er even niet aan te denken, te ontspannen, of iets anders te gaan doen. Door te piekeren blijven we fysiologisch in een verhoogde staat van paraatheid, zonder dat er een acute stressor aanwezig hoeft te zijn. Dit voorkomt dat lichaam en geest efficiënt kunnen herstellen.

Deze bevindingen sluiten aan op het onderzoek van (Van Laethem et al., 2016), waarin medewerkers met chronisch hoge taakeisen meer slaapverstoringen ervaarden en meer werk-gerelateerd piekerden dan medewerkers met matige of lage taakeisen.
 

Ook hier geldt dat voorkomen beter is dan genezen. Wanneer de omstandigheden niet in te sterke mate belastend zijn is herstel eenvoudig. Werkgevers en medewerkers zelf kunnen er op diverse manieren aan bijdragen dat herstel in een vroeg stadium plaatsvindt, onder meer door het inlassen van minipauzes (Fritz et al., 2013), (Bennett, Gabriel, & Calderwood, 2020). Het nemen van minipauzes als korte herstel-momenten buiten formele pauzes wordt belemmerd door te hoge werkdruk, onderlinge concurrentie en gespannen verhoudingen, terwijl gunstige omstandigheden eraan bijdragen. Daarbij kunnen ook de stijl van leidinggeven en de samenwerking binnen teams een rol vervullen. Een te hoge werkdruk heeft een direct negatief effect op gezondheid en welzijn, maar ook een indirect negatief effect door de belemmering van herstel.

Onduidelijkheid over wat van de persoon wordt verwacht en de manier waarop de taak kan
worden aangepakt, onvrijheid in het werk en conflicten in de samenwerking zijn belastend.
Coaching van managers en andere leidinggevenden op een ondersteunende en heldere manier van leidinggeven draagt bij aan structurele verbeteringen op het niveau van afdeling en organisatie; daarnaast formele afspraken en arbeidsvoorwaarden met betrekking tot pauzes op het niveau van de inrichting van de werkplek, mogelijkheden voor de lunch en afspraken over werktijden en de inzet in het werkproces. Het is van belang op individueel niveau rekening te houden met specifieke wensen en behoeften van de persoon en diens thuissituatie.