Whitepaper: Optimaal werken met twee of meer beeldschermen

Normen en wetgeving

De wettelijke eisen waaraan een werkplek moet voldoen bij het doen van computerwerk zijn terug te voeren op de Europese Richtlijn 90/270/EEG en is per land in nationale wetgeving, regelgeving of advies omgezet.

In Nederland
Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid geeft via de Arbeidsomstandighedenregeling in artikel 5.1 een aantal concrete eisen waaraan een beeldschermwerkplek moet voldoen. Zo mag het beeldscherm niet één geheel vormen met het toetsenbord. Hierbij moet het beeldscherm gemakkelijk te verstellen zijn in hellingshoek en in hoogte.

De wetgeving stelt geen verdere eisen hoe men twee of meerdere monitoren moet gebruiken. Om hier toch meer inzicht in te krijgen hebben we verschillende onderzoeken bestudeerd. De onderzoeksresultaten laten zien wat de gezondheids- en prestatie-effecten zijn bij het gebruik van twee of meer monitoren.

Uit meerdere studies blijkt dat het gebruik van twee of meer schermen kan leiden tot substantiële verbetering van de prestatie. De twee volgende studies laten deze effecten goed zien.

Prestatie-effecten

In de eerste studie van Colvin kregen deelnemers vijf minuten training voordat ze gingen werken met meerdere beeldschermen. Alle deelnemers werkten een uur met één monitor en vervolgens een uur met twee dan wel drie monitoren. De helft van de groep werkte met twee monitoren en de andere helft met drie monitoren. De taak bestond uit het corrigeren van teksten in Word, slides in Powerpoint en spreadsheets in Excel op basis van een bestand met door te voeren wijzigingen. Dit zijn complexe, veel voorkomende taken bij beeldschermwerk. De resultaten lieten een duidelijke prestatieverbetering zien: 10% meer productie in dezelfde tijd en 33% minder fouten (Colvin et al., 2004).

Het tweede onderzoek, uitgevoerd door de universiteit van Utah (2008), was een vervolg op de studie van het team van Colvin. In dit onderzoek is gekeken naar het effect van schermgrootte en het aantal monitoren op de prestatie, gemeten als de tijd die nodig is om een taak uit te voeren. Naast de gangbare beeldschermmaten van 18 tot en met 22 inch, onderzocht het team ook widescreens met een doorsnede van 22, 26 en 30 inch. Op deze wide-screens kunnen effectief twee schermen of applicaties op 1 scherm naast elkaar staan.

Gezondheidseffecten

Bij gebruik van twee of meer schermen moet de aandacht verplaatst worden tussen de schermen. Vaak draaien de ogen of zelfs het lichaam van het ene scherm naar het andere. Het werken met twee schermen naast elkaar kan hierdoor leiden tot meer nekrotatie en spierbelasting in de nek-schouder regio (Alabdulmohsen, 2011).

Een afdoende groot scherm en een optimale opstelling van de schermen kan deze extra belasting echter grotendeels ongedaan maken. Een scherm van tenminste 19 inch zorgt namelijk voor een beduidend lagere nek-schouder belasting dan kleinere schermen, blijkt uit onderzoek (Sommerich et al., 2001). Het is dus een kwestie om balans te creëren tussen de gezondheidseffecten en de prestatiewinst.

Geschikte producten

Filex Galaxy Modular Single

Filex Galaxy Modular Dual

Filex Galaxy Flex Dual Crossbar

Bekijk nu alle monitorarmen

Onderzoeks resultaten

De onderzoeksresultaten lieten een duidelijke correlatie zien tussen de grootte van de monitor en de productiewinst. Hoe groter de monitor, hoe groter de productiewinst (Afbeelding 2). De winst was ook groter bij gebruik van twee monitoren dan bij gebruik van slechts één die dezelfde hoeveelheid oppervlak bood als twee. De grootste productiewinst werd behaald bij gebruik van een 26-inch breedbeeldmonitor en bij gebruik van twee 20-inch monitoren: een prestatietoename van meer dan 40% in vergelijking met het gebruik van een enkel 18-inch computerscherm.

Verrassend genoeg resulteerde het gebruik van een nog grotere (30-inch) breedbeeldmonitor in minder productiewinst dan het gebruik van een 26-inch monitor. Dit geeft aan dat de maximale hoeveelheid informatie die we op een monitor kunnen verwerken, beperkt is.

Samenvattend: het werken met meer dan één monitor resulteert in een aanzienlijke winst in prestaties en productie in vergelijking met het gebruik van één monitor. De beste prestaties waren het resultaat van het gebruik van een enkele 26-inch breedbeeldmonitor (waarop twee applicaties naast elkaar worden weergegeven) of een opstelling met twee schermen met twee 20-inch monitoren.

Keuzehulp : hoe en wanneer twee beeldschermen gebruiken?

Wanneer loont het om twee monitoren in plaats van één monitor te gebruiken? Onderzoek van Colvin en collega’s geven aan dat de kosten van aanschaf zeker opwegen tegen de prestatiewinsten. Tenminste, als een gebruiker meer dan 20% van zijn tijd aan taken besteedt waarin hij informatie uit meerdere bronnen samenvoegt (Colvin et al., 2004). Aangezien de monitoren sinds 2004 alleen maar goedkoper zijn geworden, zal het break even point tegenwoordig nog lager liggen dan 20%.

Indien twee of meer monitoren nodig zijn, rijst de vraag: wat is de optimale beeldschermopstelling? Hiertoe zijn twee zaken essentieel: 1. de kijkafstand, en 2. de positie van de schermen ten opzichte van elkaar en de gebruiker.

De kijkafstand
De optimale kijkafstand hangt deels af van de kwaliteit van het beeld (contrast, resolutie, helderheid etc.) en van de ogen (brilsterkte). Echter, voor het grootste deel wordt de optimale kijkafstand bepaald door de horizontale kijkhoek en de grootte van de tekens op het scherm. Met andere woorden; de afstand van de ogen tot het scherm.

Een relatief grote kijkafstand is voor de ogen minder belastend, omdat de ogen niet zo sterk hoeven te accommoderen. De voorwaarde voor het verder weg zetten van het scherm is wel dat de tekens op het scherm evenredig groter worden. Het nadeel daarvan is dat er minder informatie op het scherm past, waardoor je meer moet scrollen.

Kijkhoek en -afstand bij twee schermen

Bij twee grote beeldschermen naast elkaar is de tekengrootte op het scherm niet noodzakelijkerwijze groter dan bij kleine beeldschermen. De schermen hoeven dus niet automatisch verder van de ogen gezet te worden.

Het probleem is echter de horizontale kijkhoek: wat kan een gebruiker nog zien in de breedte voordat hij de nek moet draaien en er extra nek-schouder belasting optreedt? In de bioscoop is de eerste rij ook niet de meest gewilde plek. Verderop in de zaal, bij een grotere kijkafstand, bevindt het gehele scherm zich namelijk pas in de horizontale kijkhoek.

Volgens de NEN 894-2 ligt de optimale horizontale kijkhoek tussen de 0 en 15º en 0 en -15º (gebied A). De acceptabele kijkhoek ligt tussen de 0 en 30º en 0 en -30º (gebied B). Gebied C is niet meer goed zichtbaar, en als gevolg moeten gebruikers hun nek draaien om dat gedeelte goed te kunnen zien (zie figuur 3).

De grootte van schermen in relatie tot de aanbevolen kijkhoek

Bij het gebruik van 24 inch schermen ligt een deel van het scherm al snel buiten dit bereik van 0-30º. In figuur 4 staan twee 24 inch beeldschermen gepositioneerd op een kijkafstand van 80 cm. Een deel van beide schermen bevindt zich buiten de aanbevolen kijkhoek van 30°.

Bij het gebruik van twee 20 inch beeldschermen is de breedte per scherm zo’n 10 cm minder en liggen de schermen binnen de aanbevolen kijkhoek.

Om ergonomisch te werken met twee 22 of 24 inch beeldschermen is een kijkafstand nodig van meer dan 80 centimeter (zie tabel 1). Een monitorarm is waardevol omdat iedere gebruiker in iedere werkhouding een goede kijkafstand en kijkhoogte kan realiseren.

Kijkafstanden bij gebruik van twee schermen van verschillend formaat.

De ideale positie van de beeldschermen

De positie van de beeldschermen heeft dus grote invloed op de ergonomie. Het bepaalt immers mede de kijkhoek en –afstand. In de praktijk zie je vaak twee beeldschermopstellingen. Indien beide schermen aan een monitorarm zitten is het mogelijk om eenvoudig te wisselen tussen deze twee opstellingen.

Beeldschermen recht naast elkaar

Deze opstelling is aan te bevelen indien men meer dan een derde van de tijd taken uitvoert waarbij gegevens uit meerdere bronnen verwerkt worden. Het is bij deze opstelling handig om een kleine hoek te gebruiken (van ongeveer 15°) om zo de horizontale kijkhoek te verkleinen. Daarnaast zouden de schermen ook (naar staand) gekanteld kunnen worden om zo de kijkhoek in horizontale richting te verkleinen.

Eén beeldscherm recht voor de gebruiker en een beeldscherm rechts of links geplaatst

Een hoofdscherm recht voor de gebruiker en een extra scherm links of rechts geplaatst (onder een hoek van 15°). Deze opstelling is aan te bevelen als men het merendeel van de taken op één monitor uitvoert. De mogelijke nadelen van extra nek-schouderbelasting worden dan ongedaan gemaakt als men de kijkafstand respecteert. De monitorgrootte is bij voorkeur 19 inch of groter, zodat de nekbuiging minimaal is en de prestatie optimaal.

Conclusie

Werken met meerdere beeldschermen leidt tot substantiële tijdswinst. Bij 4 uur per dag beeldschermwerk komt deze winst algauw boven een half uur per dag uit. Hierbij geldt bij schermen tot 26 inch: hoe groter het scherm, hoe meer winst te behalen is. Om extra nek-schouder belasting te voorkomen als gevolg van het gebruik van meerdere schermen is het raadzaam om een ergonomische werkplek in te richten met monitorarm(en). De monitorarm maakt het mogelijk om de kijkafstand en de positionering van de schermen eenvoudig aan te passen en biedt tevens meer ruimte op het bureau.

Bekijk hier al onze monitorarmen