Wat zegt de wet over thuiswerken?

Welke regels zijn er rondom thuiswerken en waar liggen de verantwoordelijkheden van de werknemer en werkgever? 

1. Bestaat er een recht op thuiswerken?
Als werknemer kan je een verzoek indienen om thuis te werken. Dat kan na 6 maanden dienstverband (of je hebt er afspraken over gemaakt toen je in dienst kwam). Het kan ook in je CAO geregeld zijn. Maar als werknemer kan je thuiswerken niet afdwingen, maar de werkgever moet een verzoek wel ‘serieus overwegen’. De werknemer mag één keer per jaar om aanpassing vragen. Reageert de werkgever niet, of te laat? Dan stemt hij stilzwijgend in.

2. Kan een werkgever een verzoek tot thuiswerken afwijzen?
Een afwijzing hoeft niet voorzien te zijn van zwaarwegende bedrijfsbelangen. Algemene en brede gronden voor afwijzing zijn voldoende. Bijvoorbeeld dat het niet past bij de aard van de werkzaamheden, ontwikkeling van het bedrijf of een bepaalde afdeling. Die zwaarwegende belangen spelen wel een grote rol bij de andere soorten verzoeken. Bijvoorbeeld aanpassing arbeidsduur van 40 naar 32 uur. Dan heb je als werkgever een zwaarwegend belang nodig om dat verzoek af te wijzen.

3. Wat zijn de verplichtingen voor de werkgever bij thuiswerken en in hoeverre is een werkgever aansprakelijk?
"Eerder gaven we al aan dat als je meer dan 2 uur per dag thuis werkt; je een "thuiswerker" genoemd mag worden. Het begin van thuiswerken, tijdens Corona, kon nog als incidenteel thuiswerken gezien worden. Nu mogen we dat als iets meer structureels zien. Ik ben van mening dat als je een werknemer inmiddels 3 maanden hebt thuiswerken, je ook de regels in acht moet nemen. Dat is ook in je eigen belang als werkgever omdat als een werknemer een langere periode niet de juiste materialen gebruikt, er ook risico op uitval en dus grotere kans op arbeidsongeschiktheid", vertelt Niki van Mook - advocaat arbeids- en ondernemingsrecht. "De controle of de thuiswerkplek in orde is, kan de werkgever zelf, met een arbo-deskundige of aan de hand van foto’s en filmmateriaal."
 
De werkgever heeft een zorgplicht. Zijn de werkomstandigheden niet altijd even veilig of ergonomisch, dan ligt daar het risico op een boete van de inspectie. Daarnaast is de werkgever verplicht om behoorlijke instructies te geven met betrekking tot de risico’s van beeldschermwerk. 

4. Wat zijn de verplichtingen voor de werknemer bij thuiswerken?

• Werknemer dient zich te houden aan redelijke instructies van de werkgever, net zoals op gewone werkplek (6:770 BW instructierecht werkgever). Geldt ook voor de instructie om thuis te werken.
• Werknemer dient specifieke arbo-instructies op te volgen. En de ter beschikking gestelde middelen te gebruiken.
• Werknemer dient zich als goed werknemer te gedragen. Denk aan werktijden, productiviteit,  waarborging vertrouwelijkheid, bereikbaarheid e.d.

5. Vastlegging afspraken
Je bent samen met jouw werknemer in overeenstemming dat er thuis gewerkt mag worden. Hoe leg je deze afspraken dan vast?

Thuiswerkovereenkomst op individueel niveau met werknemer;
Thuiswerkregeling collectief, kan ook als onderdeel van personeelsregeling zijn.

• Let op instemmingsrecht OR;
• Privacywetgeving: aangescherpt door AVG

6. Privacy
Het is belangrijk dat je afspraken met jouw werknemer maakt omtrent gegevensbescherming en ter voorkoming van datalekken (zoals op-bergen mobiele apparaten, documenten zichtbaar voor bezoek laten slingeren etc).

7. Kan er een recht op thuiswerken ontstaan na enige tijd?
Het is, al met al, niet eenvoudig voor een werknemer om af te dwingen dat hij thuis mag werken. Daar staat tegenover dat werkgever wel de instructie kan en mag geven dat er bijvoorbeeld 1 thuiswerkdag verplicht wordt. In maart, tijdens de Corona uitbraak werd het thuiswerken opgelegd. De werkgever bepaalt ook wanneer er een einde aan thuiswerken komt. Er zijn geluiden nu dat er de wens is om thuis werken in de wet te verankeren.

"We hebben allemaal kunnen en mogen ervaren hoe het is om thuis te werken. Voor de ene werknemer is het een verademing om dat er meer gedaan wordt en hij minder gestoord wordt door bijv. collega’s. De ander mist de sociale contacten en het even bijkletsen bij de koffieautomaat. Toch merken we steeds vaker dat het lastig is voor werkenden om de balans werk-privé goed te houden. En dit leidt tot een groeiend aantal spanningsklachten zeggen deskundigen ons".

"De psychosociale arbeidsbelasting is op afstand lastig te meten. Er is geen of weinig zicht op de medewerker, het vereist een andere manier van leidinggeven en veel werkenden zijn bang om door de mogelijk naderende recessie hun baan te verliezen en zeggen daarom liever niet hoe het echt met hen gaat. Daarnaast merken we (en diverse studies o.a. Bloomberg maart 2020 onderschrijven dit) dat de mensen meer uren en langer aaneengesloten thuis werken" (Niki van Mook - advocaat arbeids- en ondernemingsrecht).